Với tỷ lệ trẻ mắc phải các rối loạn phát triển ngày một tăng cao, vì vậy vấn đề được đặt ra cho các bậc ba mẹ đó là những phương pháp can thiệp nào sẽ mang lại hiệu quả cho trẻ nhằm giúp trẻ nâng cao nhận thức, ngôn ngữ, điều chỉnh hành vi.
Trong bài viết này sẽ cung cấp cho các bậc phụ huynh một cái nhìn tổng quan về các phương pháp can thiệp đã được nghiên cứu chứng minh có hiệu quả trong quá trình can thiệp cho trẻ rối loạn phát triển tâm lý.
Ba mẹ cần tỉnh táo khi chọn phương pháp can thiệp cho trẻ rối loạn phát triển. Một số phương pháp chưa được chứng minh hiệu quả gồm: cấy tế bào gốc, châm cứu, cấy chỉ, thở oxy áp cao, cúng bái. Việc áp dụng các phương pháp này không chỉ không hiệu quả mà còn làm mất cơ hội can thiệp trong giai đoạn vàng của trẻ.
Ba mẹ nên tìm hiểu các phương pháp đã được chứng minh lâm sàng như: Floortime-DIR, ABA, AAC, PECS, và điều hòa cảm giác. Những phương pháp này giúp trẻ phát triển toàn diện và cải thiện các kỹ năng cần thiết.
1. Các phương pháp can thiệp cho trẻ rối loạn phát triển
Hiện tại có những phương pháp được khoa học chứng minh là có hiệu quả đối với trẻ rối loạn phát triển, đặc biệt là nhóm trẻ rối loạn phổ tự kỷ bao gồm:
- Thời gian chơi trên sàn (Floortime-DIR);
- Từng bước nhỏ, ABA- Phương pháp can thiệp hành vi;
- Phương pháp giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC);
- Phương pháp tăng cường thay thế (PECS);
- Điều hoà cảm giác.
Bây giờ chúng ta sẽ tìm hiểu về các phương pháp.
- Từng bước nhỏ là chương trình can thiệp sớm dành cho trẻ chậm phát triển trí tuệ (CPTTT) với tuổi trí tuệ tối đa 4, giúp trẻ phát triển tối đa khả năng của mình. Chương trình này dựa trên chương trình Macquaria của Đại học Macquaria, Sydney.
- Flootime-DIR là phương pháp chơi trên sàn, theo ý trẻ để hỗ trợ phát triển từng bước một cách hệ thống. Với trẻ gặp khó khăn, nên áp dụng 6-10 lần/ngày, mỗi lần khoảng 30 phút.
- AAC (Augmentative and Alternative Communication) là thuật ngữ mô tả các công cụ và chiến lược giao tiếp không qua lời nói, hỗ trợ người lớn và trẻ em có khiếm khuyết ngôn ngữ giải quyết khó khăn giao tiếp hàng ngày.
-
PECS (Picture Exchange Communication System) là hệ thống giao tiếp thay thế sử dụng hình ảnh để hỗ trợ trẻ học cách giao tiếp. Phương pháp này đặc biệt hữu ích cho trẻ tự kỷ, chậm phát triển ngôn ngữ hoặc gặp khó khăn về ngôn ngữ.
-
ABA (Applied Behavior Analysis) là phương pháp trị liệu dựa trên khoa học học tập và hành vi, giúp tăng hành vi phù hợp và giảm hành vi có vấn đề. Phương pháp này cũng cải thiện kỹ năng ngôn ngữ, giao tiếp, chú ý, tập trung, xã hội, trí nhớ và học thuật.
2. Lưu ý khi áp dụng các phương pháp vào trong quá trình can thiệp cho trẻ
Ba mẹ cần nắm vững các bước thực hiện và mức độ phát triển hiện tại của trẻ để chọn phương pháp can thiệp phù hợp. Các công cụ hỗ trợ như đồ chơi yêu thích, thẻ tranh ảnh có thể giúp trẻ ghi nhớ tốt hơn. Quan trọng nhất, ba mẹ cần tạo sự kết nối và cảm giác an toàn để trẻ cảm nhận ba mẹ là người chơi tương tác, từ đó hiểu rõ trẻ cần hỗ trợ những kỹ năng nào.
Hành trình can thiệp cho trẻ là một hành trình dài và đầy thử thách, nhưng với sự kiên nhẫn và tình yêu thương, ba mẹ sẽ thấy sự phát triển mỗi ngày của trẻ.
Bác Sĩ Lộ Trung Anh Hoàng Luân
Tài liệu tham khảo
- TS. Nguyễn Xuân Hải, TS. Nguyễn Nữ Tâm An, TS. BS. Hoàng Văn Tiến, Hỗ trợ phục hồi chức năng cho trẻ em tự kỷ tại Việt Nam, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 2023.
- Đỗ Thị Thảo, ThS. Nguyễn Thị Hoa, ThS. Trần Tuyết Anh, Giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trí tuệ, NXB Khoa học và kỹ thuật, 2020.
- Phạm Toàn, Hướng dẫn chẩn đoán tâm lý tâm thần theo DSM5, NXB trẻ, 2021