Hiện nay tỷ lệ trẻ gặp phải các rối nhiễu tâm lý ngày một tăng cao, nhiều phụ huynh khi có con gặp rối nhiễu tâm lý đã cho rằng nguyên nhân có thể do công nghệ.
Vậy có phải công nghệ là nguyên nhân gây ra các rối nhiễu tâm lý không? Bài viết này sẽ giúp ba mẹ tìm được câu trả lời của câu hỏi trên.
Các rối nhiễu tâm lý không phải do công nghệ
Tính cho đến thời điểm hiện tại, chưa có những nghiên cứu khoa học nào chứng minh được do trẻ thường xuyên tiếp xúc với các thiết bị công nghệ mà gây ra các rối nhiễu tâm lý. Việc gia đình cho trẻ tiếp xúc sớm với các thiết bị công nghệ cũng chưa được xác định là nguyên nhân gây ra các rối nhiễu tâm lý ở trẻ.
Các rối nhiễu hiện này thường gặp ở trẻ như: rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý, rối loạn ngôn ngữ,…những rối nhiễu tâm lý này đều được xác định do bẩm sinh và với mỗi rối nhiễu thì thời điểm khởi phát cũng khác nhau, như rối loạn phổ tự kỷ có thể phát hiện và theo dõi trước 3 tuổi. Rối loạn tăng động giảm chú ý thì có thể phát hiện và theo dõi trước 5 tuổi.
Một số yếu tố nguy cơ gây ra rối nhiễu tâm lý
Hiện tại chưa tìm ra được những nguyên nhân chính xác gây ra các rối nhiễu tâm lý ở trẻ, một số giả thuyết cho rằng nguyên nhân của các rối nhiễu tâm lý là do gen. Sau đây là một số yếu tố nguy cơ gây ra rối nhiễu tâm lý:
- Có thể giai đoạn tiền sản mẹ gặp mắc bệnh nhiễm khuẩn (ví dụ: sởi, quai bị rubella).
- Nguyên nhân trước và trong quá trình mang thai, khi mang thai mẹ gặp những vấn đề về tâm lý như mẹ bị stress, căng thẳng hay trong khi mang thai người mẹ uống thuốc điều trị trầm cảm, rối loạn lo âu.
- Có thể do tuổi sức khỏe sinh sản của ba mẹ không còn nằm trong giai đoạn vàng để sinh con cũng được xác định là có thể là một nguyên nhân gây ra các rối nhiễu tâm lý, người mẹ mang thai khi tuổi đã khá lớn (tuổi sinh sản trên 35).
- Môi trường sống bị ô nhiễm nặng, môi trường sống nhiễm độc chì trong quá trình mang thai của người mẹ.
- Trẻ sinh non thiếu tháng, sinh nhẹ ký cũng có thể là những nguyên nhân gây ra các rối nhiễu tâm lý.
Tuy nhiên tất cả những nguyên nhân này cũng chỉ đang dừng lại ở các giả thuyết được đặt ra chưa có bằng chứng khoa học để khẳng định nguyên nhân gây ra rối nhiễu tâm lý hoàn toàn từ đâu. Như vậy có thể khẳng định rằng các rối nhiễu tâm lý không phải do công nghệ gây ra.
Ảnh hưởng của công nghệ đến trẻ rối nhiễu tâm lý
Một lần nữa chúng ta khẳng định được các rối nhiễu tâm lý do bẩm sinh và những yếu tố nguy cơ trước, trong và sau quá trình sinh có thể gây ra. Còn các rối nhiễu tâm lý hoàn toàn không có nguyên nhân từ việc trẻ được tiếp xúc và sử dụng công nghệ sớm.
Tuy nhiên, ba mẹ hãy lưu ý một điều hết sức quan trọng với những trẻ đang được phát hiện và đang theo dõi các rối nhiễu tâm lý thường được các chuyên gia, bác sĩ thần kinh nhi khuyến khích các bậc ba mẹ hạn chế cho trẻ tiếp xúc với các thiết bị công nghệ.
Việc các gia đình ba mẹ hoặc những người chăm sóc cho trẻ tiếp xúc quá sớm và nhiều với các thiết bị công nghê trong một quãng thời gian dài của giai đoạn ấu thơ (0- 6 tuổi) nhất là khi trẻ đang cần hỗ trợ can thiệp tích cực, tập trung về các rối nhiễu tâm lý có thể làm cho quá trình can thiệp tâm lý gặp nhiều khó khăn. Trẻ thường kém tập trung giảm chú ý và khó tập trung vào các hoạt động can thiệp được xây dựng riêng cho mỗi cá nhân.
Chúng ta có thể nhận thấy đặc điểm chung của trẻ gặp rối nhiễu tâm lý thường gặp các suy kém cốt lõi về giao tiếp hai chiều, tương tác xã hội và ở một số trẻ sẽ xuất hiện những hành vi không phù hợp như rối loạn giấc ngủ, rối loạn hành vi, cảm xúc…Nếu trong trường hợp trẻ đang cần gia đình tương tác, giao tiếp trò chuyện nhưng hằng ngày lại để mặc trẻ trong phòng với các thiết bị công nghệ, trẻ được tiếp xúc với các thiết bị từ lúc sáng sớm cho đến giờ đi ngủ sẽ dẫn đến việc trẻ chỉ tập trung nhìn vào màn hình công nghệ thay vì phát sinh nhu cầu giao tiếp xã hội. Chưa kể với một số trẻ khi được ba mẹ cho tiếp xúc công nghệ một thời gian dài sau đó nếu yêu cầu trẻ dừng lại không được xem nữa trẻ sẽ trở nên khó chịu, la hét, khóc lóc tự làm tổn thương chính bản thân mình hoặc ném bất kỳ cái gì có trong tay trẻ.
Công nghệ không phải là nguyên nhân gây ra rối nhiễu tâm lý tuy nhiên nếu việc gia đình lạm dụng công nghệ, cho trẻ sử dụng quá nhiều sẽ ảnh hưởng hoàn toàn không tốt đến sự phát triển tâm lý trẻ trong những năm tháng đầu đời của trẻ liên quan đến tư duy, nhận thức và sự phát triển ngôn ngữ- giao tiếp.
Như vậy một lần nữa chúng ta có thể khẳng định rằng các rối nhiễu tâm lý ở trẻ không phải do công nghệ gây ra. Nhưng ba mẹ hãy lưu ý rằng việc cho trẻ tiếp xúc quá sớm, quá nhiều với các thiết bị công nghệ sẽ gây ra những ảnh hưởng cho sự phát triển tâm lý của trẻ trong giai đoạn vàng (0-3 tuổi). Hi vọng thông qua bài viết này ba mẹ sẽ có thêm những góc nhìn về nguyên nhân gây ra các rối nhiễu tâm lý. Trên cơ sở đó gia đình sẽ cùng nhau đồng hành hỗ trợ trẻ, nếu trẻ gặp các rối nhiễu tâm lý cần rất nhiều sự nỗ lực, quan tâm, kiên trì giao tiếp tương tác từ ba mẹ để trẻ có thể phát triển ngày một tốt hơn.
ThS. Tâm lý Lê Thị Thảo
Tài liệu tham khảo:
- Đỗ Bích Thuận, bài giảng rối loạn ngôn ngữ, chương trình Đào tạo Âm ngữ trị liệu Nhi 2018-2019, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch.
- Hoàng Văn Quyên, bài giảng rối loạn phổ tự kỉ, chương trình đào tạo âm ngữ trị liệu Nhi 2018-2019, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch.
- Trần Tú Uyên (người dịch) (2004), các kĩ năng giao tiếp sớm, Trung tâm nghiên cứu giáo dục trẻ khuyết tật Thành Phố Hồ Chí Minh