Hệ thống can thiệp ngày càng đa dạng, cả công lập và tư nhân. Phụ huynh cần hiểu rõ để chọn giải pháp phù hợp với nhu cầu của trẻ và điều kiện gia đình.
Dưới đây là thông tin giúp ba mẹ có cái nhìn toàn diện về một số loại can thiệp phổ biến.
I. GIÁO DỤC CHUYÊN BIỆT
Giáo dục chuyên biệt áp dụng các phương pháp và môi trường giảng dạy được cá nhân hóa để phù hợp với nhu cầu đặc biệt của từng học sinh. Trong giáo dục chuyên biệt chúng ta thường nhắc tới can thiệp sớm, tiền tiểu học và can thiệp chuyên biệt.
1. Can thiệp sớm
Can thiệp sớm là chương trình giáo dục dành cho trẻ có nhu cầu đặc biệt, thực hiện ngay sau khi xác định nhu cầu. Mục tiêu của can thiệp sớm là phát huy tối đa tiềm năng, nâng cao chất lượng cuộc sống và giúp trẻ hòa nhập với cộng đồng. Có các hình thức can thiệp sớm như:
- Can thiệp cá nhân: Can thiệp các nhân là hình thức giáo dục một giáo viên trực tiếp hướng dẫn một trẻ, sử dụng chiến lược phù hợp để tối ưu hóa năng lực cá nhân. Phương pháp này giảm thiểu yếu tố gây xao lãng từ môi trường xung quanh và tạo mối quan hệ gắn kết mạnh mẽ giữa giáo viên và trẻ, giúp theo dõi sát biểu hiện, điểm mạnh, điểm yếu để điều chỉnh can thiệp.
Tuy nhiên, hạn chế của can thiệp cá nhân là trẻ dễ phụ thuộc vào giáo viên. Đặc biệt, với trẻ thiếu kỹ năng xã hội, hình thức này không cung cấp môi trường tương tác đa dạng cần thiết để phát triển kỹ năng giao tiếp.
- Can thiệp nhóm: là hình thức giáo dục giữa giáo viên và nhóm nhỏ từ 2-4 trẻ. Phương pháp này giúp trẻ:
- Phát triển kỹ năng xã hội như luân phiên hoạt động, xếp hàng, chia sẻ, và hỗ trợ người khác.
- Nâng cao nhận thức về bản thân và môi trường xung quanh.
- Thúc đẩy khả năng chơi đa dạng: chơi song song, chơi theo quy luật, giả vờ, và đóng vai.
- Tăng khả năng thích ứng và kỹ năng giải quyết vấn đề qua tương tác với nhiều đối tượng.
Tuy nhiên, hạn chế bao gồm: Trẻ dễ bị phân tâm bởi môi trường hoặc bạn cùng nhóm, giáo viên cần kỹ năng tổ chức nhóm để vừa giải quyết nhu cầu cá nhân vừa đảm bảo an toàn và hiệu quả cho cả nhóm. Phương pháp này đòi hỏi sự chuyên nghiệp và cân nhắc kỹ lưỡng từ người thực hiện.
2. Can thiệp chuyên biệt
Can thiệp chuyên biệt là hoạt động hỗ trợ tại các cơ sở giáo dục chuyên biệt, như trường học hoặc trung tâm, áp dụng các chương trình và phương pháp chuyên sâu để xử lý triệu chứng cốt lõi, hành vi thách thức và phát triển kỹ năng thích ứng cho trẻ. Tùy theo cơ sở, can thiệp có thể bao gồm:
- Can thiệp cá nhân
- Can thiệp nhóm
- Kết hợp cả hai
Những trung tâm hoặc trường chuyên biệt thường dành cho trẻ có khó khăn đặc thù như chậm phát triển, khiếm thính, khiếm thị, hoặc rối loạn phổ tự kỷ. Các chương trình tại đây được thiết kế sâu sát để phù hợp với nhu cầu riêng biệt của trẻ.
3. Can thiệp tiền tiểu học
Can thiệp tiền tiểu học nhằm trang bị cho trẻ các kỹ năng cần thiết để tự tin và hòa nhập tốt hơn khi vào lớp 1. Điều này đặc biệt quan trọng với trẻ có rối loạn phát triển, giúp giảm bỡ ngỡ khi đối mặt với môi trường mới. Những kỹ năng được tập trung phát triển bao gồm:
- Kỹ năng giao tiếp: Học cách bắt đầu, duy trì cuộc trò chuyện, mời bạn chơi cùng, và giải quyết mâu thuẫn.
- Vận động thô và vận động tinh: Nâng cao kỹ năng vận động cơ bản và phối hợp tay mắt, như cầm bút, đồ nét, hay hạn chế té ngã trong vui chơi.
- Kỹ năng tự lập, tự phục vụ: Tự ăn uống, thay đồ, đi giày dép đúng nơi, chuẩn bị đồ dùng học tập,...
Khi trẻ hòa nhập tốt, việc đến trường sẽ trở thành niềm vui, thúc đẩy học tập và phát triển toàn diện hơn.
II. GIÁO DỤC HÒA NHẬP
Giáo dục hòa nhập là hoạt động hỗ trợ tại cơ sở giáo dục, giúp trẻ có khó khăn hoặc rối loạn phát triển tham gia học tập, vui chơi, sinh hoạt cùng các bạn đồng trang lứa. Phương pháp này phát triển kỹ năng cá nhân và tăng khả năng thích ứng của trẻ.
Đặc điểm của giáo dục hòa nhập:
- Tôn trọng sự đa dạng, không phân biệt đối xử giữa học sinh.
- Giáo viên và nhân viên hỗ trợ phương pháp giảng dạy phù hợp với nhu cầu đặc biệt của học sinh.
- Khuyến khích sự hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau giữa các học sinh.
- Tạo môi trường học tập tích cực, an toàn, giúp học sinh tự tin tham gia các hoạt động.
- Giáo viên và nhân viên được đào tạo chuyên sâu để áp dụng phương pháp giáo dục hòa nhập hiệu quả.
Việc lựa chọn hình thức can thiệp phù hợp đóng vai trò quan trọng, quyết định hiệu quả hỗ trợ trẻ phát triển và tăng khả năng hòa nhập. Phụ huynh cần căn cứ vào khó khăn, mức độ vấn đề, tuổi phát triển của trẻ và khả năng đáp ứng của gia đình để đưa ra lựa chọn phù hợp. Hy vọng với những thông tin trên, phụ huynh sẽ tìm được phương pháp can thiệp hiệu quả nhất cho trẻ.
Th.S Lưu Thị Quỳnh
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Bộ Y Tế (2009), Tài liệu hướng dẫn chẩn đoán và can thiệp trẻ có rối loạn phổ tự kỷ.
- https://bvnguyentriphuong.com.vn/noi-tam-than-kinh/huong-dan-quy-trinh-can-thiep-tre-mac-roi-loan-pho-tu-ky-p2
-----------------------------------------------------------
Hãy liên hệ với hệ thống 70 Trung tâm Rồng Việt gần bạn nhất để được tư vấn, đánh giá và hỗ trợ cho bé nhanh nói.