Giáo dục hiện nay không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức, mà còn cần tạo ra trải nghiệm học tập sâu sắc và hiệu quả.
Trẻ em thường dễ ghi nhớ lời bài hát yêu thích hơn là một đoạn văn – điều này cho thấy bộ não tiếp nhận thông tin tốt hơn khi có sự tham gia của nhiều giác quan.
Học tập đa giác quan (Multisensory Learning) là phương pháp tích hợp các giác quan như thị giác, thính giác, xúc giác và vận động vào quá trình học, từ đó giúp trẻ ghi nhớ tốt hơn, phát triển tư duy và giao tiếp hiệu quả.
Lợi ích của học tập đa giác quan trong việc giáo dục can thiệp trẻ:
- Tăng khả năng ghi nhớ: Trẻ dễ tiếp thu hơn khi học qua hình ảnh, âm thanh và vận động, ví dụ học chữ cái bằng cách nhìn, nghe và chạm.
- Phát triển ngôn ngữ và giao tiếp: Trẻ học từ mới hiệu quả qua bài hát, tranh ảnh hoặc trò chơi vận động.
- Tăng tập trung, giảm căng thẳng: Phương pháp đa giác quan giúp trẻ học vui, bớt nhàm chán, ví dụ học toán bằng trò chơi nhảy lò cò.
- Cải thiện kỹ năng vận động: Học thông qua hoạt động như viết, cầm nắm, chạy nhảy giúp phát triển khả năng phối hợp và điều khiển cơ thể.
- Cá nhân hóa việc học: Mỗi trẻ có cách tiếp thu khác nhau, phương pháp này giúp điều chỉnh phù hợp với năng lực và sở thích riêng.
Tại Rồng Việt mô hình VAKS là một phương pháp học tập đa giác quan, mang lại hiệu quả vượt trội trong giáo dục. Học tập đa giác quan dựa trên mô hình VAKS, bao gồm bốn yếu tố chính:
- V – Visual (Thị giác): Học qua hình ảnh: Trẻ thường ghi nhớ hình ảnh trước khi hiểu từ ngữ. Vì vậy, việc học qua tranh ảnh trực quan giúp tăng khả năng tập trung và ghi nhớ.
Hãy sử dụng sách truyện nhiều hình ảnh, thẻ tranh minh họa sinh động khi dạy từ mới.- Ví dụ: Dạy về trái cây không chỉ nói tên mà nên cho trẻ xem hình ảnh để dễ quan sát và ghi nhớ.
- A – Auditory (Thính giác): Học qua âm thanh: Trẻ tiếp thu hiệu quả qua giọng nói, âm nhạc và âm thanh. Học qua nghe giúp mở rộng vốn từ, phát triển ngôn ngữ và tăng khả năng tập trung. Hãy thường xuyên kể chuyện, đọc sách, cho trẻ nghe bài hát, và khuyến khích phản hồi qua các câu hỏi.
- Ví dụ: Nghe tiếng kêu của con vật rồi đoán tên giúp trẻ liên kết âm thanh với hình ảnh một cách tự nhiên.
- K – Kinesthetic (Vận động): Học qua vận động: Trẻ học tốt hơn khi được kết hợp vận động trong quá trình tiếp thu kiến thức. Hành động cụ thể giúp việc ghi nhớ sâu và thực tế hơn. Dạy từ mới qua cử chỉ, trò chơi vận động như “nhảy lò cò theo chữ cái” hay học hình khối qua đồ vật thật.
- Ví dụ: Đưa trẻ các khối nhựa hoặc gỗ để cầm nắm khi học về hình vuông, tròn, tam giác.
- Ví dụ: Sờ và cầm nắm khối hình khi học hình học.
- S – Social (Xã hội): Học qua tương tác: Giao tiếp và tương tác là nền tảng để phát triển tư duy và ngôn ngữ. Trẻ cần được học cùng người khác để hình thành kỹ năng xã hội. Tạo cơ hội cho trẻ chơi nhóm, trò chuyện với người thân, trải nghiệm thực tế như đi siêu thị, công viên…
- Ví dụ: Khi học về nghề bác sĩ, cho trẻ đóng vai bác sĩ khám bệnh cho búp bê sẽ giúp hiểu bài sâu hơn.
Học tập đa giác quan không chỉ là một phương pháp, mà là chìa khóa để mở ra cơ hội phát triển toàn diện cho trẻ. Khi trẻ được học theo cách phù hợp với bản thân, việc tiếp thu kiến thức trở nên dễ dàng và tự nhiên hơn.
Quan trọng hơn, chúng ta cần xây dựng một môi trường học tập linh hoạt, nơi trẻ được phát triển theo cách phù hợp nhất với bản thân. Chỉ khi giáo dục chạm đến đúng nhu cầu, chúng ta mới thực sự trao cho trẻ cơ hội vươn xa.
Tài liệu tham khảo
- Nguyễn Thị Phương Hoa (2020). Ứng dụng phương pháp học tập đa giác quan trong giáo dục trẻ em. Tạp chí Khoa học Giáo dục.
- Lê Thị Thanh Hà (2021). Mô hình VAKS và hiệu quả trong giáo dục mầm non. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
- Trần Minh Quân (2019). Học tập đa giác quan – Phương pháp tiếp cận hiệu quả cho trẻ tự kỷ. Hội thảo khoa học về Giáo dục đặc biệt, Trường Đại học Sư phạm TP.HCM.
- Phạm Thị Lan Anh (2022). Phương pháp giáo dục đa giác quan: Ứng dụng và hiệu quả. Tạp chí Phát triển Giáo dục.
- Nguyễn Văn Hùng (2018). Giáo dục can thiệp sớm cho trẻ bằng phương pháp học tập đa giác quan. Hội thảo Giáo dục Can thiệp sớm, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Trung tâm Rồng Việt (2025), Mô hình can thiệp VAKS.