Bước vào lớp 1 là bước ngoặt quan trọng của các trẻ, trẻ bước sang một ngưỡng cửa mới của cuộc đời. Trẻ rất cần những hành trang vững chắc để trẻ tự tin khám phá môi trường mới.
Đây là giai đoạn vô cùng khó khăn của trẻ, đặc biệt là đối với các trẻ đang gặp các rối loạn phát triển, nhưng nhiều ba mẹ không nắm bắt được những thay đổi tâm sinh lý, những khó khăn này, hoặc chưa hiểu trẻ cần gì nhất để chuẩn bị vào lớp 1 nên thường gặp các sai lầm ở bước chuẩn bị hành trang cho trẻ trong giai đoạn quan trọng này.
Sai lầm thứ nhất, chưa chuẩn bị cho trẻ một tinh thần sẵn sàng về môi trường học mới
Khi vào lớp 1, trẻ bước vào môi trường hoàn toàn mới với bạn bè, thầy cô và quy định khác biệt so với mầm non. Trẻ cần khả năng giao tiếp và tương tác tốt để hòa nhập. Đối với trẻ rối loạn phát triển, khó khăn trong giao tiếp và xã hội có thể gây cản trở, đòi hỏi ba mẹ chuẩn bị tâm lý kỹ càng.
Ba mẹ nên làm "công tác tư tưởng" cho trẻ bằng cách kể những điều thú vị ở trường, như bạn bè mới, cô giáo chăm sóc, và những bài học thú vị. Dẫn trẻ mua sách vở, đồ dùng học tập để tạo hứng thú. Ngoài ra, hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp, tương tác xã hội và sử dụng hành vi phi ngôn ngữ sẽ giúp trẻ tự tin và hào hứng hơn khi bước vào môi trường mới.
Sai lầm thứ hai, ba mẹ không chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 mà để trẻ tự thích nghi với môi trường mới
Ở mẫu giáo, trẻ học qua các hoạt động vui chơi, phát triển kỹ năng sống. Nhưng lên lớp 1, trẻ phải thích nghi với nề nếp học tập, thời khóa biểu cụ thể, và yêu cầu học chữ, làm toán,... Sự khác biệt này dễ khiến trẻ chán nản, sợ hãi.
Với trẻ phát triển bình thường, việc tập trung suốt 35-40 phút mỗi tiết học đã đòi hỏi nhiều nỗ lực. Đối với trẻ rối loạn phát triển, điều này lại càng khó khăn. Ba mẹ nên rèn luyện trẻ ngồi yên, chú ý qua việc phân chia thời gian ăn, ngủ, học, chơi cố định để xây dựng thói quen kỷ luật. Nếu trẻ không tập trung, ba mẹ cần kiên nhẫn nhắc nhở, vừa nghiêm khắc vừa nhẹ nhàng, giúp trẻ sẵn sàng hòa nhập nề nếp lớp học và các hoạt động tập thể.
Sai lầm thứ ba, trẻ chưa đủ thành thạo về ngôn ngữ, nhận thức đã vào lớp 1
Việc học đúng độ tuổi cần dựa trên khả năng của trẻ, không phải mong muốn của gia đình. Nếu ngôn ngữ và nhận thức của trẻ chưa phù hợp với độ tuổi, trẻ dễ cảm thấy lạc lõng, dẫn đến tự cô lập. Học theo độ tuổi nhận thức và ngôn ngữ giúp trẻ tiến bộ trong học tập và can thiệp.
Trẻ cần đạt kỹ năng nền tảng về giao tiếp, ngôn ngữ, và nhận thức trước khi vào tiểu học. Ba mẹ nên rèn trẻ diễn đạt rõ ràng, dạy cách thể hiện cử chỉ, nét mặt phù hợp hoàn cảnh, và hỗ trợ thích nghi với hoạt động mới như cách cầm bút, sắp xếp bàn ghế, tư thế ngồi. Hướng dẫn trẻ vận động bàn tay để thực hiện các thao tác gọn gàng, dẻo dai trong học tập, ăn uống, và vui chơi sẽ chuẩn bị tốt nhất cho trẻ.
Sai lầm thứ tư, quá trình chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 thiếu đi sự khuyến khích của gia đình
Việc giáo dục trẻ tiểu học cần sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình, nơi ba mẹ là người gần gũi nhất với trẻ. Dù cuộc sống bận rộn, ba mẹ nên dành thời gian quan tâm và khuyến khích trẻ, đặc biệt khi trẻ vào lớp 1 – giai đoạn đầy thách thức. Hãy động viên, khen thưởng khi trẻ làm tốt để tạo sự hứng thú, thay vì quát mắng khiến trẻ sợ hãi.
Ba mẹ là tấm gương lớn, ảnh hưởng đến tính cách và tư duy của trẻ. Bằng cách tạo tình huống thực tế, phân tích đúng sai và khơi gợi tinh thần học hỏi, ba mẹ giúp trẻ yêu thích khám phá. Ngoài việc hỏi về điểm số, hãy quan tâm cảm xúc của trẻ, lắng nghe những điều khiến trẻ vui hay phiền lòng. Sự thấu hiểu và đồng hành này sẽ giúp ba mẹ dễ dàng hơn trong việc nuôi dạy trẻ.
Sai lầm thứ năm, học trước, biết trước sẽ tốt cho trẻ
Theo các chuyên gia, chiến lược học trước tuy mang lại kết quả ban đầu nhưng lâu dài dễ gây nhàm chán, chủ quan ở trẻ, đặc biệt ảnh hưởng tiêu cực với trẻ rối loạn phát triển. Thay vì "rào trước" kiến thức, ba mẹ nên trang bị kỹ năng cần thiết để trẻ chuyển từ môi trường vui chơi sang học tập, như làm quen bàn ghế, cầm bút, sắp xếp đồ dùng, và giờ giấc sinh hoạt. Điều này giúp trẻ hòa nhập, giữ sự tò mò và yêu thích học tập. Trẻ đến trường không chỉ để học chữ mà còn để khám phá niềm vui học tập và môn học yêu thích.
KẾT LUẬN
Bước vào lớp 1 là dấu mốc quan trọng đầu đời, mang đến nhiều thay đổi và bỡ ngỡ cho trẻ. Nếu không chuẩn bị kỹ, trẻ có thể hoang mang và mất hứng thú đến trường. Điều quan trọng nhất không phải kết quả học tập, mà là giúp trẻ rèn kỹ năng, khả năng thích ứng, tự tin và hứng thú. Ba mẹ đóng vai trò quan trọng, đồng hành và hỗ trợ trẻ trong giai đoạn này chính là hành trang giá trị nhất, giúp trẻ nhanh chóng hòa nhập với môi trường học tập mới.
Ths. Tâm lý Nguyễn Vân Thanh
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Phan Thiệu Xuân Giang, Chơi để giúp trẻ bạn phát triển
- Trương Thị Khánh Hà, Tâm lí học phát triển, ĐH Quốc gia Hà Nội
- Nguyễn Thị Hải Yến, Đề cương bài giảng, phát triển ngôn ngữ tuổi mầm non, Khoa giáo dục mầm non, trường Đại học Tân Trào
- Phạm Thị Châu, Nguyễn Thị Oanh, Trần Thị Sinh, Giáo dục học mầm non, Nhà xuất bản đại học Quốc gia Hà Nội, 2008.
- Nguyễn Thị Ánh Tuyết (Chủ biên) Nguyễn Thị Như Mai, Đinh Thị Kim Thoa, Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non, Nhà xuất bản Đại học Sư Phạm, 2019
-----------------------------------------------------------
Hãy liên hệ với hệ thống 70 Trung tâm Rồng Việt gần bạn nhất để được tư vấn, đánh giá và hỗ trợ cho bé nhanh nói.