Nói ngọng là hiện tượng rối loạn ngôn ngữ, nếu không can thiệp kịp thời sẽ ảnh hưởng rất lớp đến sự phát triển và hòa nhập điển hình như bé ngại giao tiếp thậm chí mất khả năng giao tiếp.
Ngôn ngữ của trẻ được hình thành trên cơ sở các phản xạ có điều kiện, dựa trên tác động của các yếu tố từ môi trường bên ngoài kích thích vào trung tâm nghe. Nếu có sự trục trặc nào đó trong quá trình hình thành ngôn ngữ sẽ xảy ra hiện tượng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ, điển hình là ngọng.
Có 2 dạng nói ngọng ở trẻ:
- Nói ngọng sinh lý: cơ quan phát âm có lỗi bẩm sinh như ngắn lưỡi, đầy lưỡi…
- Nói ngọng mang tính xã hội: phát âm lệch so với chuẩn.
Nguyên nhân khiến cho trẻ nói ngọng
- Là do trẻ tự bóp méo âm thanh để truyền đạt ý mình cho người khác hiểu theo suy nghĩ riêng của trẻ.
- Cha, mẹ không sửa ngay những từ nói sai, khiến trẻ tạo thành thói quen mà lặp lại.
- Cha mẹ và những người xung quanh sử dụng sai ngôn ngữ khiến con cái bắt chước.
- Một số bệnh khi trẻ mắc phải gây khó thở, ngạt mũi khiến khi nói trẻ phải thè lưỡi ra để phát âm cũng là nguyên nhân khiến trẻ nói ngọng.
Giúp trẻ tránh các tác nhân hình thành nói ngọng
- Cơ hàm yếu gây nói ngọng, cha mẹ cần cho trẻ nhai thực phẩm cứng để luyện cơ hàm.
- Tập súc miệng và lăn vật giữa hai má giúp cơ má, cơ lưỡi trẻ mềm mại hơn.
- Bệnh hô hấp như dị ứng, cảm lạnh, viêm xoang gây ngạt mũi, khiến trẻ phát âm khó. Cha mẹ nên chữa dứt điểm để trẻ thở tự nhiên.
- Cha mẹ phát âm sai, đặc biệt âm “l” và “n,” làm trẻ nhầm lẫn. Vì vậy, cha mẹ cần phát âm chuẩn để làm gương cho trẻ.
Phương pháp sửa nói ngọng
- Giúp bé thoải mái, thả lòng người và thật bình tĩnh trước khi nói.
- Không hỏi dồn khiến bé lúng túng, nói lắp, ngọng…
- Dạy bé cách đặt lưỡi thế nào, hơi bật ra làm sao và làm mẫu để bé dễ dàng bắt chước và học theo.
- Nói chuyện, hát cho bé nghe: dùng từ ngữ thật chuẩn và thường xuyên, bé sẽ có một quá trình để bắt chước theo những bài hát, câu chuyện mà bạn kể.
- Với những từ bé bị ngọng chúng ta sẽ kể lại phần đó nhiều lần để bé ghi nhớ và làm theo.
- Cho bé tiếp xúc với môi trường rộng lớn bên ngoài. Việc tăng cường những hoạt động giao tiếp, nhất là ở chỗ đông người sẽ khiến bé nhanh nhẹn, mau miệng hơn.
- Hạn chế để bé tiếp xúc với người hay bị nói ngọng.
- Khi con ngọng, tuyệt đối không nhại lại, điều này khiến bé sẽ không ý thức được việc phát âm chuẩn là việc nên làm.
Nguyên tắc chính trong việc chữa ngọng cho bé
Nói ngọng ở trẻ do cấu trúc hàm, răng, lưỡi hoặc thói quen phát âm sai. Phần lớn trẻ sẽ cải thiện theo thời gian, nhưng cần phát hiện và sửa sớm để tránh kéo dài. Chữa ngọng dựa trên 4 nguyên tắc:
- Thời gian bài tập ngắn (2-3 phút, nhiều lần/ngày): Trẻ dễ mất tập trung, cần tập ngắn nhưng đều đặn.
- Giám sát bằng tai nghe: Giúp trẻ phân biệt âm đúng, vì trẻ ngọng không ý thức được lỗi phát âm.
- Sử dụng âm bổ trợ: Dùng âm quen thuộc như “t” khi tập sửa âm gió, rồi dần chuyển sang âm luyện tập.
- Dùng sức tối thiểu: Khi bắt đầu, nên phát âm nhẹ để dễ hòa nhập vào lời nói tự nhiên.
Cha mẹ nên đồng hành cùng trẻ trong giai đoạn đầu. Nói ngọng có thể chữa được nếu phát hiện và can thiệp sớm, tránh thiệt thòi cho trẻ khi đến trường.
-----------------------------------------------------------
Hãy liên hệ với hệ thống 70 Trung tâm Rồng Việt gần bạn nhất để được tư vấn, đánh giá và hỗ trợ cho bé nhanh nói.