Ngôn ngữ là công cụ thiết yếu giúp trẻ thể hiện suy nghĩ, cảm xúc và tương tác với thế giới xung quanh.
Quá trình phát triển ngôn ngữ diễn ra qua sự tương tác hàng ngày với người thân, đặc biệt là cha mẹ. Cha mẹ đóng vai trò quan trọng, là "chìa khóa" giúp trẻ phát triển ngôn ngữ bền vững, nhất là khi trẻ gặp khó khăn.
Vai trò của cha mẹ trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ
Vai trò của cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ rất quan trọng, không chỉ là "nhà trị liệu tại gia" mà còn là người đồng hành giúp trẻ học và rèn luyện. Cha mẹ có thể áp dụng mô hình học tập VAKS (Visual – Auditory – Kinesthetic – Social) để thúc đẩy phát triển ngôn ngữ cho trẻ:
- Học qua hình ảnh (Visual): Dùng sách, tranh ảnh, màu sắc để trẻ nhận thức và phát triển tư duy.
- Học qua thính giác (Auditory): Kể chuyện, hát, đọc thơ để trẻ nghe và tiếp cận ngôn ngữ tự nhiên.
- Học qua vận động (Kinesthetic): Tạo cơ hội vận động phù hợp để trẻ giao tiếp và tương tác nhiều hơn.
- Học qua xã hội (Social): Kết nối trẻ với môi trường xã hội để xây dựng kỹ năng giao tiếp và sự tự tin.
Việc cha mẹ đồng hành và tạo môi trường phong phú giúp trẻ phát triển ngôn ngữ toàn diện.
Một số lưu ý quan trọng khi cha mẹ hỗ trợ phát triển ngôn ngữ cho trẻ:
Để hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ, cha mẹ có thể:
- Lắng nghe và khuyến khích: Tạo cơ hội cho trẻ tham gia trò chuyện, phản hồi tích cực và sử dụng nhiều từ ngữ trong các ngữ cảnh khác nhau.
- Sử dụng từ ngữ đơn giản: Dùng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu và câu ngắn gọn, phù hợp với độ tuổi của trẻ.
- Tạo cơ hội thực hành: Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thực tế như trò chơi, nấu ăn, giúp trẻ mô tả và thể hiện cảm xúc.
- Kiên nhẫn: Không ép buộc, để trẻ phát triển theo nhịp độ của riêng mình, tránh tạo áp lực.
- Làm mẫu: Cha mẹ làm gương trong cách sử dụng ngôn ngữ, từ từ ngữ đến cách biểu đạt cảm xúc.
- Chú ý dấu hiệu phát triển: Theo dõi sự phát triển của trẻ và tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia nếu cần thiết.
Sự đồng hành kiên nhẫn và sáng suốt từ cha mẹ sẽ tạo nền tảng ngôn ngữ vững chắc cho trẻ.
Cha mẹ là nhân tố quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đóng vai trò làm mẫu, tạo môi trường giao tiếp phong phú và khuyến khích trẻ sử dụng ngôn ngữ thực tế. Mối quan hệ yêu thương giữa cha mẹ và trẻ chính là nền tảng giúp trẻ phát triển ngôn ngữ hiệu quả, góp phần vào sự trưởng thành và thành công sau này.
Lê Thị Anh Thư
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Bộ sách “Từng Bước Nhỏ Một” – Tài liệu của Trung tâm giáo dục hòa nhập người khuyết tật TPHCM.
- Vũ thị Bích Hạnh, ThS Đặng Thái Thu Hương (2004), Hướng dẫn thực hành âm ngữ trị liệu, NXB Y học Hà Nội.
- Những bước phát triển ngôn ngữ trẻ em từ 1 đến 6 tuổi - Lưu Thị Lan (1996).
- Tài liệu huấn luyện ngôn ngữ, giao tiếp với trẻ em, khoa PHCN bệnh viện Bạch Mai.